Whiskers in transistor (Toestel of techniek)

door Erik @, 05-03-2014, 16:52 (3676 dagen geleden)
Gewijzigd door Erik, 05-03-2014, 16:54

Hoi,

Ik heb het volgende fenomeen.
Enige maanden geleden heb ik een transistorradio uit 1965 gerepareerd.
Hierbij een diode (OA90) vervangen, en hierna speelde het toestel perfect, en het het enkele uren laten spelen voor het op de plank ging.

Nu enkele maanden later pak ik de radio, batterijen erin, en spelen :-) maar na 5 tot 10 sec verstomt het geluid is is het gedaan met de pret :-(

Toestel geopend, en wat blijkt; bij beide HF transistoren (AF116) heeft zich een sluiting ontwikkeld tussen collector en huis (massa)
Vermoedelijk wiskers, en na het loshalen van de massa van de transistors speelt het toestel weer perfect.
(info hierover: http://nepp.nasa.gov/WHISKER/anecdote/af114-transistor/index.html

Hoe kan dit nu? in eerste instantie speelt het toestel perfect, maar na enkele maanden stilstand, ontstaan er binnen enkele seconden na inschakeling sluitingen in de beide transistoren?
De 5 tot 10 sec ervoor speelde het toestel normaal…


Grtz,
Erik

Whiskers in transistor

door pe0ssb, 05-03-2014, 18:27 (3676 dagen geleden) @ Erik

Hallo Erik,

Op: http://www.philipsradios.nl/forum/index.php?id=18252
heb ik een vergelijkbare waarneming beschreven. Ook met de AF116.
Ik heb het effect ook bij andere AF1xx torren aangetroffen. Na "reparatie" blijven de whiskers gewoon doorgroeien en treed een nieuwe sluiting vroeg of laat weer op.

Grtzz
[image]
PE0SSB

Whiskers in transistor

door wvogel58 ⌂ @, Eindhoven, 05-03-2014, 19:27 (3676 dagen geleden) @ pe0ssb

In mijn jeugd (met Philips RE bouwdoos waarin 1x AF116) heb ik veel te veel geld uitgegeven aan AF116 transistors. Totdat ik erachter kwam dat de AF166 als vervanger van SGS-Ates heel bleef!

Whiskers in transistor

door Pieter Vos @, 05-03-2014, 19:55 (3676 dagen geleden) @ wvogel58

In mijn jeugd (met Philips RE bouwdoos waarin 1x AF116) heb ik veel te veel geld uitgegeven aan AF116 transistors. Totdat ik erachter kwam dat de AF166 als vervanger van SGS-Ates heel bleef!

Het blijft een mysterieus verschijnsel, deze geleidende draadjes in AF11X en OC170/OC171 transistors. Ik heb er overigens zelf nog geen problemen mee gehad.

Anders dan aan AF11X transistors heb ik onnodig geld uitgegeven aan OC13 torren (zaten in de Philips Pioneer junior 2 en 3). Totdat ik de AMROH-ATES transistors ook ontdekte, een stuk goedkoper! Ook heb ik enkele AF116 in een zelfbouw radio- probleemloos!

De AF11X torren zijn ook goed te vervangen door AF12X, bijvoorbeeld AF116 door AF126. De AF12X zitten in een stuk kleiner huisje dan de AF11X.

mvg, Pieter.

Whiskers in transistor

door Piet Blaas ⌂ @, Arnhem, 06-03-2014, 17:10 (3675 dagen geleden) @ wvogel58

In mijn jeugd (met Philips RE bouwdoos waarin 1x AF116) heb ik veel te veel geld uitgegeven aan AF116 transistors...

Zelfde verhaal bij mij. Het overkwam me regelmatig dat de AF116 uit mijn EE8-EE20 bouwdozen het niet meer deed. Ik dacht toen steeds dat ik iets verkeerds had gedaan en daar daardoor die transistor steeds kapot ging. En een nieuwe kopen van mijn zakcentjes deed toch wel wat pijn.
Later ging ik met de EE1003 (en EE2004 en EE2005) bouwdozen spelen en toen ging er bijna nooit meer een transistor stuk... ;-)
Pas enkele jaren geleden las ik over het verschijnsel met de whiskers.

--
Groeten,

Piet.

Whiskers in transistor

door Ed van der Weele † @, Zeist, 06-03-2014, 17:31 (3675 dagen geleden) @ Piet Blaas

Het probleem met whiskers was ook een voortdurende ellende met een bepaald type portofoon.
Op de modules en afschermschotjes groeide "haar" en daardoor begon de ontvanger te genereren.

[image] [image]
Storno CQP500 (1963) (link)

Whiskers in transistor, een foto van een OC170 binnenwerk.

door pe0ssb, 06-03-2014, 16:38 (3675 dagen geleden) @ pe0ssb

Ik heb met een microscoop een foto van het binnenwerk van een OC170 gemaakt die sluiting had op alle pootjes.
Door het openen is er wel wat extra schade ontstaan maar de whiskers zijn nog heel goed te zien.
[image]

Hier is ook te zien dat de whiskers erg dun zijn en met enkele mA al doorbranden. Ik heb ergens gelezen dat dit boven 10 mA al het geval zou kunnen zijn.

Grtzz
[image]
PE0SSB

Whiskers in transistor, een foto van een OC170 binnenwerk.

door Erik @, 06-03-2014, 18:01 (3675 dagen geleden) @ pe0ssb

In de schakeling van de betreffende radio liep er door de wiskers ruim 7,8 mA maar ze bleven toch wel heel :-D

Ik heb het niet aangedurft op de haren 'weg te branden" met een stroom, uit angst voor schade aan de transistor.

Opvallend is dat de haren naar de collector groeien, dit is het punt met het hoogste potentiaal verschil t.o.v. massa.
Ook blijf ik het vreemd vinden dat het toestel uren normaal speelt, maar na een rust periode binnen 10sec de sluitingen heeft, raar fenomeen

Inmiddels staat hier nog een radio met ook een setje AF116`s erin, en de zelfde problemen, ik ben benieuwd..

groeten,
Erik

Whiskers in transistor, een foto van een OC170 binnenwerk.

door pe0ssb, 06-03-2014, 18:40 (3675 dagen geleden) @ Erik
Gewijzigd door pe0ssb, 06-03-2014, 18:43

Hallo Erik,

Als je de transistor uit de radio haalt en dan vervolgens de e, b en c met elkaar verbindt, dan kun je t.o.v. het huis (het overgebleven pootje) flink wat spanning aanleggen zonder te transistor op te blazen. Ik heb het gedaan met 40V en zonder uitzondering met goed resultaat.
De whiskers groeien zonder invloed van aangelegde spanning en maken blijkbaar gebruik van een ander mechanisme. Ze groeien bovendien, in de OC1xx / AF1xx, vanuit het huis naar binnen omdat dit huis ook aan de binnenzijde vertind is.
Zoals ik heb gelezen komt dit niet alleen met tin voor maar ook met andere metalen.
Omdat de haren vanuit het huis groeien is de reparatie zoals hierboven omschreven misschien wel de beste. Blijkbaar groeien ze niet tussen de aansluitingen omdat daar minder tin zit.
Ik had van een gepensioneerd Radio/TV reparateur een doosje met oude transistoren gekregen die nog ongebruikt waren. Van de 10 stuks OC17x/AF1xx bleken er 8 sluiting(en) te hebben. Van een van deze torren is de eerder geplaatste foto.
Bij andere exemplaren was goed te zien dat de whiskers gewoon door de koelpasta groeien.
Het is dus niet verwonderlijk dat dit effect niet optreed bij bijv. de OC13/44/45, immers deze hebben glazen omhullingen en dus geen tin van waaruit de whiskers kunnen groeien.

Ik heb intussen een aantal apparaten spelend gekregen met de originele gerepareerde transistoren en zoals eerder gezegd, ik weet niet voor hoe lang.

[image]
Hier een L3X04T met gerepareerde OC171. Speelt super!

Grtzz
[image]

Whiskers in transistor, een foto van een OC170 binnenwerk.

door ruudtx @, Utrecht, 06-03-2014, 18:58 (3675 dagen geleden) @ pe0ssb

Het whisker probleem speelt alleen bij torren met een metalen huisje, en een 4e aansluiting die aan massa gesoldeerd moet worden. Ter afscherming van de eigenlijke transistor.

Mijn stelling is dat die afscherming niet echt nodig is. Latere HF torren hebben ook geen afscherming, dus het kan kennelijk zonder.
Kortom, gewoon doorknippen die afschermings-aansluiting en het probleem is opgelost. Heb ik al gedaan. Geen rare bijgeluiden te horen, en wees niet bang voor het veroorzaken van storing, het storings nivo is al hoog, maakt echt niets uit. Dit alles in tegestelling tot de jaren 60 toen de transitortoestellen op de markt kwamen. De ether was toen veel schoner.

Whiskers in transistor, een foto van een OC170 binnenwerk.

door Maarten Bakker ⌂ @, Haarlem/Delft, 07-03-2014, 11:47 (3674 dagen geleden) @ pe0ssb

Wat ik interessant vind om te weten, is hoe de verschillende reparatiemethodes het ten opzichte van elkaar uithouden.

Het wegbranden met een stroomstoot is de meestgebruikte, maar het huisje verhitten wordt ook wel beschreven.

In het eerste geval zal het whiskerrestant mogelijk van een soort laspareltje voorzien worden en niet of niet in dezelfde richting meer groeien (vermoed ik!) terwijl in het tweede geval de tinlaag gladder wordt en de groei ook weer even 'gereset' is (vermoed ik!).

Natuurlijk is er met verhitten ook nog een kans dat je te ver doorverhit en de transistor schade oploopt.

Whiskers in transistor, een foto van een OC170 binnenwerk.

door Roland Huisman @, Zwolle, 09-03-2014, 10:11 (3673 dagen geleden) @ Maarten Bakker

Wat ik interessant vind om te weten, is hoe de verschillende reparatiemethodes het ten opzichte van elkaar uithouden.

Het wegbranden met een stroomstoot is de meestgebruikte, maar het huisje verhitten wordt ook wel beschreven.

Een interessante vraag!

Ik denk toch dat met verwarmen het langst houdbare effect verkregen wordt.
Bij elektrisch wegbranden worden alleen de whiskers weggebrand
die daadwerkelijk de sluiting geven. De rest blijft gewoon zitten
en misschien hebben die net een week nodig om weer bij de
aansluitingen in de buurt te komen.

Groeten, Roland

Whiskers in transistor

door soundman2 @, Wouw, 17-03-2014, 21:25 (3664 dagen geleden) @ Erik
Gewijzigd door soundman2, 17-03-2014, 21:30

Hoi,

Ik heb het volgende fenomeen.
Enige maanden geleden heb ik een transistorradio uit 1965 gerepareerd.
Hierbij een diode (OA90) vervangen, en hierna speelde het toestel perfect, en het het enkele uren laten spelen voor het op de plank ging.

Nu enkele maanden later pak ik de radio, batterijen erin, en spelen :-) maar na 5 tot 10 sec verstomt het geluid is is het gedaan met de pret :-(

Toestel geopend, en wat blijkt; bij beide HF transistoren (AF116) heeft zich een sluiting ontwikkeld tussen collector en huis (massa)
Vermoedelijk wiskers, en na het loshalen van de massa van de transistors speelt het toestel weer perfect.
(info hierover: http://nepp.nasa.gov/WHISKER/anecdote/af114-transistor/index.html

Hoe kan dit nu? in eerste instantie speelt het toestel perfect, maar na enkele maanden stilstand, ontstaan er binnen enkele seconden na inschakeling sluitingen in de beide transistoren?
De 5 tot 10 sec ervoor speelde het toestel normaal…


Grtz,
Erik

Ik hoop dat ik meer geluk heb met mijn pas gekregen B5W32AT.
Na reparatie van de netgelijkrichter en een capaciteitsloze C73 in de audioversterker, speelt het toestel weer de sterren van de hemel, ook op FM.
Bekijk ik nog eens het schema, zitten in de FMtuner een AF114 en een AF115.
De AM oscillator is een AF117 en de MF driemaal AF116......
Gezien de eindtrap met een enkele OC26 moet het toestel toch al redelijk bejaard zijn.(1963?)
Kwestie van afwachten dus.

Soundman2

Whiskers in transistor

door Doeve @, Borgercompagnie, 18-03-2014, 09:53 (3664 dagen geleden) @ soundman2

Ik heb toevallig net zo een toestel gerepareerd.
Behalve veel uitgedroogde elko-tjes was er niets aan de hand en werk het app. na vervanging perfect.
Henk

Whiskers in transistor

door henkk56 @, 18-03-2014, 14:31 (3663 dagen geleden) @ Doeve

Zou het ontstaan van de whiskers ook niet iets met de bewaaromstandigheden en de samenstelling van het tin dat op het moment van fabrikage gebruikt werd.
Dit blijkt ook weer een loterij.

Henk

Whiskers in transistor

door Pieter Vos @, 18-03-2014, 19:20 (3663 dagen geleden) @ henkk56

Zou het ontstaan van de whiskers ook niet iets met de bewaaromstandigheden en de samenstelling van het tin dat op het moment van fabrikage gebruikt werd.
Dit blijkt ook weer een loterij.

Henk

Henk, jou suggestie daar had ik ook al aan gedacht. Maar om deze suggestie te bewijzen lijkt mij heel moeilijk. Het zou wel verklaren waarom een deel van de OC170/171 c.q. AF11X transitoren nog steeds prima werkt.

mvg, Pieter.

Whiskers in transistor

door Maarten Bakker ⌂ @, Haarlem/Delft, 18-03-2014, 20:20 (3663 dagen geleden) @ Pieter Vos

Philips kennende zal er met de samenstelling ook wel eens bewust wat gespeeld zijn (optimalisatie van kosten of andere productie-aspecten, misschien zelfs bij wijze van wetenschappelijke test - ook zeer nuttig bij het invoeren van RoHS als ze de resultaten tenminste zo lang bewaard hadden)... We weten allemaal hoe dat met rubber afliep, soms snot soms practisch het eeuwige leven.

Whiskers in transistor

door soundman2 @, Wouw, 18-03-2014, 15:23 (3663 dagen geleden) @ Doeve
Gewijzigd door soundman2, 18-03-2014, 15:24

Ik heb toevallig net zo een toestel gerepareerd.
Behalve veel uitgedroogde elko-tjes was er niets aan de hand en werk het app. na vervanging perfect.
Henk

Elco's zullen bij mijn toestel ook niet allemaal perfect zijn, maar het toestel speelde wel, maar te zacht.
De eerste LF transistor versterkte normaal, maar op de top van de volumeregelaar, gaf de signal-tracer practisch geen geluid meer. C73, 2u2, was nog een paar nF.
De rest van de elco's zit er nog gewoon in en het apparaat werkt prima. Geen voedingsbrom en ook geen nare verschijselen als motorboten (heel laagfrequent oscilleren)etcetera.
De gelijkrichter maakte wel volledig sluiting. Die heb ik netjes opengepeuterd en voorzien van twee Si-diodes. Als ik een advies mag geven, zou ik de bestaande gelijkrichter in jouw toestel ook modificeren of gewoon vervangen door twee nieuwe diodes. Sluiting in dat ding kost je een voedingstrafo, of minimaal een temperatuurzekering.

Nu weer on-topic.
Soundman2

powered by my little forum