2 Maanden terug las ik een kort verslagje, op het buizenforum, van iemand die een klein FM printje in een buizenradio had gebouwd.

http://www.gloeidraad.nl/radioforum/index.php?id=177910

Omdat er aan mij gevraagd was of ik een Philips L2X97T van FM wilde voorzien wat eigenlijk onmogelijk is, zag ik met dit printje wel mogelijkheden.

Het printje is te bestellen bij Eduard, ook op dit forum geen onbekende. Het leuke van Eduard is dat hij je helpt bij problemen. Ik bestelde dus voor 2 tientjes een FM4 printje.
Dat printje heeft aansluitingen voor een antenne, spanning, audio uit en een aansluiting voor de variabele condensator (varco) die al in de radio aanwezig is. Omdat er in verschillende radio's ook verschillende varco's zitten is er een leerproces aanwezig om deze print te laten weten wat de uiterste waarden van de varco is zodat de gehele FM band over het gehele bereik verspreid zit.
Eerst heb ik het printje aangesloten op een eigen batterij en de audio aansluiting op de potmeter.
Bij de L2X97T is het lastig om bij het oscillator gedeelte van de varco te komen, bovendien is deze sectie ook kleiner.

Ik koos dus voor het antennekring segment van de varco ook omdat de FM print eigenlijk ontworpen is voor buizenradio's en die hebben meestal een varco sectie van ca 500 pf, de waarde bij mijn transistor is ongeveer 225 pf.
Op de antennekring aansluiting van deze varco komt alleen een draadje van de ferrietantennespoel op de varco.
Deze draad even weggehaald en de varco aangesloten op de aansluiting voor de varco op het printje.
En...

Het werkt! De audio was wat aan de harde kant maar ik kon verschillende station ontvangen met een klein draadje als antenne. Nu nog inbouwen...

Daarbij zijn er wel wat problemen te overwinnen, want ik wil wel het AM gedeelte werkzaam behouden en ik wil geen aparte batterij gebruiken voor het FM printje. De massa van het printje zit aan de min en de massa van de radio zit aan de plus dus een massa doorverbinden gaat niet. Ik wilde ook geen relais gebruiken voor de omschakeling zoals geadviseerd wordt bij de inbouw in de buizenbakken en ik wil het kastje van de radio niet beschadigen. De oscillator van de AM ontvanger stoort wat op de FM en genereerde verschillende piepjes, dus die moet uitstaan bij FM ontvangst en de audio moet gekoppeld worden, dat doe je met 2 mengweerstanden (56K).

Een voordeel was wel dat de wekkerfunctie niet werkt en niet gebruikt wordt en daarom is een schakelaartje over dat gebruikt zou kunnen worden om de radio om te schakelen van AM naar FM.
Het schakelaartje bevat een omschakelaar en een maakschakelaar in 3 standen.

Stand 1 alleen de omschakelaar is actief (1 en 3), linksom de maakschakelaar maakt geen contact.
Stand 2 alleen de omschakelaar is actief (3 en 4), midden de maakschakelaar maakt geen contact.
Stand 3 de omschakelaar is actief (3 en 4), rechtsom en de maakschakelaar maakt contact

Als ik het printje verbond met de plus en min en ook met de varco dan kon ik de audio beluisteren via de aansluiting op de hete kant van de potmeter. De massa verbinding die eigenlijk bij de audio hoort, kon ik niet maken omdat dan plus met min verbonden wordt, die verbinding is ook onnodig omdat de stroombron al laagohmig is en het eigenlijk niet uitmaakt of de massa van de audio op de plus dan wel op de min staat.
Ik besloot om de omschakelaar te benutten om in stand 1 de FM print van spanning te voorzien en in stand 2 en dus ook in stand 3 de AM oscillatorspoel van een positieve spanning, dus aan massa, te leggen. ( S1, zie schema 2) Dit reduceert ook het stroomgebruik van de radio omdat of de AM aanstaat of de FM.

schema 2

Ik had gehoopt dat ik de varco antennekring sectie kon doorverbinden met zowel de FM print als met de AM ferrietantenne want eigenlijk had ik daar nog een omschakelaar voor nodig gehad.
De spoel van de ferriet antenne zit aan de andere kant verbonden met massa en die kon ik dus ook verbinden met de oscillatorspoel en deze met de schakelaar in de stand AM met massa verbinden.
Dit moest werken maar het bleek dat het signaal op de varco in de FM stand dermate verzwakt was dat afstemmen niet goed ging. In het schema zag ik dat de varco belast wordt door de wikkeling van de oscillatorspoel en in serie de spoel van de ferrietantenne.
Door de maakschakelaar te gebruiken kon ik de oscillatorspoel loskoppelen en van massa voorzien in de stand AM en in de stand FM heeft deze spoel dan geen verbinding met de massa, dus geen demping.
Vreemd genoeg was er nu in de AM stand een vreemde FM achtige ruis hoorbaar over de gehele AM band. Dat was raar want de FM print krijgt immers geen spanning in de AM stand.
Ik besloot om de FM audio van de potmeter los te nemen en de ruis verdween.
In de AM stand komt er wel een plus spanning (massaverbinding) door de ferrietspoel op de varco terecht. Kennelijk gaat de FM print dan ruis genereren. Dit kon opgelost worden door een 1000 PF condensator in serie te schakelen met de ferrietantennespoel.
Nu werkte de radio zoals ik het hebben wil. Ontvangst van de gehele middengolf en ontvangst van de FM.

Originele schema

Voor de antenne had ik een ander idee. Ik wil immers de kast niet beschadigen dus moest de telescoop antenne, die ik in gedachten had, op een andere manier bevestigd worden. Ik had gehoopt dat de telescoopantenne door een magneet aangetrokken kon worden. Dat bleek niet het geval te zijn dus viel mijn plannetje in het water. Ik heb namelijk zeer sterke kleine magneten die ik aan de binnenkant van de achterwand had willen lijmen. Deze hadden aan de buitenkant de antenne rechtop aangetrokken moeten houden. De verbinding van deze antenne naar de FM print had ik door de achterwand heen capacitief willen maken door aan de binnenkant een strip te maken zodat er een condensator ontstaat met de kast als diëlektricum.
De antenne moest dan maar aan de kast bevestigd worden maar de antenne door of tegen de kast leek me niet mooi, het doet het jaren 60 idee te kort. Beter zou zijn als de antenne enige afstand met de radio zou hebben. Ik had 2 afstandsbusjes van 3 cm en daarmee heb ik de antenne bevestigd. Helaas moest ik in de achterwand dus wel 2 gaatjes boren. Ja een mens moet soms concessies doen.

Deze FM print is zeer gemakkelijk in een radio in te bouwen. Aangeraden wordt om een relais het schakelwerk te laten doen en dit relais bijvoorbeeld te activeren via de grammofoon schakelaar. Een golfbereik schakelaar zou ook opgeofferd kunnen worden.
Voor de FM print zijn er eigenlijk 3 omschakelaars nodig.
omschakelen van de varco
omschakelen van de audio
omschakelen van de spanning
Wil je wel FM maar geen golfbereik er aan opofferen dan kan bovenstaande ook geschakeld worden met een relais dat omschakelt als het een puls krijgt, maar deze relais zie je niet vaak.

Jack Marotick